kurtarılamayan şaheser

mevzubahis şairin en büyük arzusu her ne kadar sevgilisine kavuşmakmış gibi görünse de asıl derinlerdeki gizli kalmış isteği kendisini beğendirmektir. bu yolda aşk acısı sandığı şey ise beğenilmemenin verdiği düş kırıklığıdır ki bu da insanın kafasındaki aşk olgusunu sorgulamasına neden olur.

neden bizi sevmeyeni severiz, neden hep zoru seçeriz? aşk dedikleri şey bizim düşündüğümüzden farklı olabilir mi acaba? neyse ben az susayım da hikayeyi okuyun.




genç şair siyah meşin ciltli ufak kitabı havaya kaldırarak bağırdı:

-bundan daha yükseğinin bulunduğunu söyleyemez, sevgilim benim eserimden daha güzelini okuduğunu iddia edemez ya.-

gözlerinde, erimiş bir madenin oynak parlaklığı ve yanık yüzünde bir ekmek kabuğunun kırmızımtırak donukluğu vardı.



yer ayaklarının altından itiyormuş, yahut gökyüzü kendisini çekiyormuş gibi yukarıya uzanıyor; vücudunu insanlıktan ayıran bir buğu, hareketlerine gökyüzündekilere mahsus sarhoşluğu veriyordu. çimenler üzerinde uçuşan beyaz kağıtlar, ki bunlar elindeki şaheserin müsveddeleriydi, yüzüne sisten yaratılmış küçük kuşlar gibi dokunup geçiyorlar ve sonra bahçedeki beyaz güllerin, kan rengi karanfillerin, bıçak gibi keskin kokulu sardunyaların, yaşmaklı bir kadına benzeyen zambakların, ince sapları üzerinde alevli bir meşaleyi hatırlatan lalelerin ve renkli maskeleriyle eski yunan aktörlerini andıran hercaimenekşelerin üstüne konuyorlardı.

ve genç şair gülüyordu; yüzünün hiçbir çizgisini değiştirmeyen fakat bir nehir coşkunluğuyla dökülen bir gülüş esmer yanaklarına yayılıyordu.

çünkü o bugün şaheserini bitirmişti.

siyah meşin ciltli kitabın sahifelerine bakarak haykırdı:

-artık hiç kimse benden yüksek değildir; homeros veya başkası! ben bunlara da tepeden bakıyorum. ve sevgilim benden daha iyi yazanları gösteremeyecek. ancak herkesten yüksek şeyler yaratırsam beni seveceğini söylemişti. işte, benden evvel gelenlerin ve benden sonra gelecek olanların yetişemeyecekleri yüksekliğe çıktım. ve yalnız kendisi için yazdığım bu kitabı ona verdiğim zaman o da benim için sakladığı kalbini verecek…-

kitabın sahifelerinden gözlerini ayırmayarak yürüdü. ıslak çimenleri çiğneyerek ve ayağının altında ezilen menekşelere dikkat etmeyerek, iki tarafı mermer direkli bir kapıdan evine girdi.

ve şaheserini sevgilisine yolladı.

tam sekiz sene evveldi ve o zaman genç şairin şakaklarında şimdiki gibi beyaz teller, gözlerinin kenarlarında yorgunluk çizgileri yoktu. yüzünün derisi beyaz bir güle, dudakları kırmızı bir güle benzerdi. ve memleketin kadınları onun şiirlerini sonsuz bir baygınlık ve şehvetle okurlardı. bu esnada gözlerinin önüne mısraları gibi tatlı ve ince endamıyla genç şair gelirdi.

fakat güzelliğinin derecesi insan güzelliği hudutlarını aşan bir genç kız vardı ki bunlara istihfafla (alay) dudaklarını bükmek acayipliğinde bulunuyordu.

ve genç şair, yazıları karşısında kendinden geçmeyen bu fevkalade kızı seviyordu…

-sevgilim- dedi, -mısralarım ki hind’in ipeklileri kadar ince dokunmuş ve iran’ın kıymetli halıları gibi hünerli renklerle süslenmiştir, niçin senin kalbini heyecana getiremiyorlar? geceyi terennüm eden şarkılarım sana kendi gözlerini; gün doğuşunu anlatan şarkılarım sana dudaklarının rengini hatırlatmıyor mu? dalgalara ait şiirlerimde dağınık saçlarının tellerine rast gelmiyor musun?-

-belki böyle olabilir…- diye genç kız cevap verirdi, -belki böyle olabilir, genç şair, fakat benim seni sevmem için daha başka şeyler yazabilmen lazımdır. bana tanımadığım şeylerden, saklı güzellikler ve hakikatlerden bahsedebilir misin? ve bunları herkesten daha güzel olarak yazacak kudreti kendinde buluyor musun?

güzel yazıyorsun ey şair, derin ve azametlisin, fakat fuzuli daha derin, goethe daha azametli değil miydi?

söyle, ihtiras ve çılgınlıkta shakespeare’i, istihza (üzüntü, umutsuzluk) ve ıstırapta dante’yi geçebilir misin?-

ve genç şair anlıyordu ki, bu büsbütün başka bir mahluktur. kadınları hayran eden, çeken şeylerin buna tesiri yok. çünkü bu kızın gözleri baktığı şeyleri görüyordu ve sinirlerinde hissetmek, kafasında düşünmek kabiliyeti vardı…

ve genç şair cevap verirdi:

-içimdeki ateş, herkesin ısınmak için bana sokulmasına kafiydi. ben de onu üfleyip çoğaltmak, orada bir yangın yapmak ihtiyacını duymuyordum… lakin, ey sevgilim, görüyorum ki bu, kıvılcımlarını senin kalbine sıçratamayacak kadar fersizmiş. fakat bunu yanardağ yapacak kudret bile bende var. sana söylediklerini aratmayacak eserleri getireceğim, sevgilim ve o zaman kalbini bana vereceksin…-

-ve o zaman kalbimi sen alacaksın!..-

ve genç şair bir ay şehrin etrafındaki ormanları dolaştı, ki orada yerlere kadar uzanan dalların pembe dudaklı çapkın gelinciklerden, sarışın ve hayalci papatyalardan aldığı gürültüsüz öpücüklere, yalnız sinsi sinsi yürüyen yabankedileriyle, daima koşan ürkek karacalar mani oluyorlardı.

ve bir ay geniş nehirlerin üzerinde kayıkla dolaştı ki, orada, boyalı teknelerinde ağlarını temizleyen ihtiyarlar, tatlı sesli su perilerinin toy balıkçıları bataklık sazlarının içine nasıl çektiklerine dair acıklı türküler söylüyorlar; ve geceleri küçük balıklar, ayın nehre avuç avuç serptiği gümüş kırıntılarını toplamak için, suyun üstünde sıçrıyorlardı.

ve bir ay, geceleri şehrin içinde gezerek, birbirinin göğsünde uyuyan çiftleri, sokaklarda bir tek gölge halinde dolaşan sevdalıları gördü. korulardaki sık ağaçların altını ve alçak duvarlı bahçelerde ay ışığının giremediği karanlık köşeleri gözetleyerek sonsuz veda monologlarını veya kıskanç aşıkların yeis dolu şikayetlerini dinledi.

ve üç ay sonra, gümüş bir kalemle gümüş ciltli bir deftere geçirdiği şiirleri sevgilisine yolladı.

fakat bu defter, zehirli dikenlerle yazılmış gibi acı satırları taşıyan bir cevapla geri geldi. genç kız:

-heyhat, zavallı şairim- diyordu, -şiirlerin ihtiyar ve zengin çiftlik sahibinin kızını ağlatacak ve valinin mağrur yeğenine önünde diz çöktürecek kadar güzeldir. sokaktan geçtiğin zaman kadınlar pencerelerden eskisinden daha çok sarkacaklar, ihtimal minimini ipek mendillerini de -tabii dalgınlıkla- ayaklarının dibine düşüreceklerdir. fakat bütün bunlar beni sana yaklaştırmaya kafi değil..

gerçi gördüğün ve yazdığın şeyler fevkaladedir. lakin ben de seninle beraber olsaydım onları aynı şekilde görecek değil miydim? hangi şey bana bilmediklerimden bahsetti? belki şiirlerin bizzat hayat kadar tesirli ve tatlı yazılmıştı, saf ve iyilikle doluydular; fakat söyle, horatius senden kat kat tesirli ve tatlı değil miydi? vergilius, ilahi vergilius kadar temiz ve hayır isteyici olmak elinden geliyor mu?-

genç şair tükenmez hıçkırıklarla minderlerin üstüne atıldı. yüzükoyun kapanarak ağlıyor, ağlıyordu. hayatlarında hiç sevmemiş olanların tahayyül edemeyecekleri bir acı onu boğuyor; sanki gür alevli bir meşale göğsünün içerisinde dolaşarak kaburgalarını yalıyormuş gibi kıvranıyordu.

kendisini tutmak isteyerek, beyaz dişlerini mor kadife yastıklara geçirdi… göğsünü saran bir sesle kesik kesik: -yazacağım sevgilim- dedi, -sana istediklerini yazacağım!..-

ve genç şair altı ay memleketin bütün büyük filozoflarını, şairlerini dolaştı. şehrin birinde, uzun siyah sakallı, tepeleri çıplak filozoflar, eskimiş cübbelerinin geniş kollarını sallayarak ona aristoteles’ten, epikür’den veya ibni rüşt’ten bahsettiler.

ve gözlerinde, başka bir aleme bakmaktan doğan, hürmete layık bir mahmurlukla -ki genç şair bunu evvela açlıktan zannetmişti- ruhun ölmezliğinden ve değişmelerinden; fani olan eşyanın ebedi olan hayata ve fani olan hayatın ebedi olan eşyaya karşı vaziyetlerinden ve -kendilerinin buldukları- ebedi hakikate varmak felsefesinden; ezeli ve felsefi hayatın lezzet ve feragatiyle dünya hayatının ve zevklerinin süfliliğinden -ta belediye reisinin verdiği mükellef ziyafete geç kalmamak için bu asil konuşmayı kesinceye kadar- coşkunca bahsettiler.

ve diğer bir şehirde, gür beyaz kaşlı, damarlı elli meşhur biyoloji alimleri genç şaire karıncaların öğleden sonraki yaşayışları hakkında yeni nazariye ve tahminleri ihtiva eden yirmi muazzam ciltlik kitaplarını hediye ettiler.

ve çalımsız bir evde, şatafatsız bir masanın başında toplanan beyaz ve nazik elli, ince yüzlü, parlak ve uzun saçlı, sihirli sözlü şairler, -muhayyilenin genişlemesine pek ziyade yardım eden- bir kağıt oyunuyla meşgul olurlarken şiirden, sanattan ve bilhassa estetikten bahsettiler. ve ona daha fazla alaka göstermek isteyerek önlerindeki küçük para kümesini bitiriveren bu kamil ölmezlerden bazıları, eve hülyalı bir loşluk veren sönük kandilin ışığında, derin ve binbir renkli şiirlerini okudular.

ve keskin kokulu portakal bahçelerinde, erguvan renkli güller arasında, ay ışığının renklerini aksettiren firuze yüzükler, opal taşından küpelerle dolaşan va küçük bir kuşa benzeyen başlarını şairin ipek harmanisinin arasına saklayan sevgilileri veya büyük bir gece şenliğine lahur şalından sarıkları, zebercet saplı asalarıyla, gümüş bilezikli zenci köleler arasında gelen ve firdevsi’yi imrendirecek ilahi cenk kasidelerini gülümseyerek dinleyen uzun bıyıklı, heybetli sultanları onun taze muhayyilesinde yaşattılar.

ve genç şair altı ay memleketin velut (doğurgan, çok eser veren) ve bakir sanatkarları arasında seyahat etti. köyün birinde, geniş yapraklı çınarların altında, rutubet kokan hasırlara oturarak, tepelerindeki saçları kazınmış buruşuk yüzlü ihtiyar saz şairlerini dinledi. ve onlar buna öyle kahramanları terennüm ettiler ki, zürafalar gibi koşan beyaz atlarıyla bir akbaba sürüsü halinde şehre iniyorlar ve korkudan ovalara kaçan ahali arasından ince vücutlu, pembe topuklu kızları beygirlerinin üstüne alarak kaçırıyorlardı.

ve öyle babayiğitlerden bahsettiler ki, ormanlarda bir kaplan gibi hüküm sürüyorlar ve kendilerine uykuda baskın veren yirmi tane düşmana, hiçbir silahın işlemediği dev gibi vücutlarıyla saldırarak onları sansarın önündeki civcivler gibi dağıtıyorlardı.

ve başka bir köyde, deniz kenarındaki isli bir kayıkçı kahvesinde küçük boylu, seyrek bıyıklı bir aşık, elindeki minimini kemençeyle binbir türlü korkunç ve hayret verici deniz maceralarını haykırıyordu.

ve genç şairin gözünün önünde, tek yelkenli bir taka ile muazzam kalyonlara hücum eden, sahildeki kasabaları dehşet içinde bırakan iri palalı, çıplak kollu kabadayılar; veya alçak küpeşteli alamanalar (büyük kayık), aykırıseren cırnıklarla açık denizlere uzanarak mücevher ve esir yüklü tüccar gemilerini soyan gözü yılmaz korsanlar geçit resmi yapıyorlardı.

ve o, bu basit çalgıların belki cırıltıdan fark edilemeyecek olan nağmelerinde herhalde derin bir şeyler bulunması lazım geldiğini hissediyordu.

ve genç şair altı ay memleketin bütün şehirlerini dolaştı ve orada ağlayanları ve gülenleri gördü.

büyük bir konağın geniş salonunda raks ve kahkahadan yorulup terleyenler serin şerbetlere, buzlu yemişlere koşarlarken, kristal pencerelerden dışarı süzülen ışıkta, soğuktan donan ayaklarını avuç avuç karla ovmaya çalışan ihtiyarları gördü.

kucağında taşıdığı aç çocuğu yaşatmak için sarhoşların arkasından koşan kadınları; ve karnında taşıdığı günahsız çocuğu öldürmek için hekimlerin cebine beyaz alevli inci salkımları koyan kadınları gördü.

kardan ve rüzgardan koruyan bir dükkan kepengi altında başını bir köpeğin sırtına dayayarak uyuyanları ve güzel ısınmış odalarda, çin ipeği örtülü yataklarda, nakris (nikris olmalı. halk arasında damla hastalığı denir. parmaklarda, topuklarda, eklem yerlerinde olur. tıpta gut adıyla geçer.) ağrılarıyla kıvranarak uyuyamayanları gördü.

aptalların tahakkümüne, günahsızların cezalanmasına; faziletin susmasına ve ihtirasların gürültüsüne, hikmet ehlinin tahrik edildiğine ve nadanların alkışlandığına şahit oldu.

ve tam bir buçuk sene sonra, altın bir kalemle altın ciltli bir deftere geçirdiği şiirleri sevgilisine yolladı.

..

fakat bu defter, bir arap hançeriyle yazılmış gibi keskin satırları taşıyan bir cevapla geri geldi.

-hayret, ey genç şair!- diyordu, -öyle güzel şeyler yazıyorsun ki, yüzyıllardan beri sahipsiz duran sanatkarlık tacı senin başını süslemek için herhalde acele edecektir. ve hükümdarlar, sana bitip tükenmez şereflerin erguvan renkli maşlahını giydirmek için saraylarının geniş bahçelerinde muhteşem ziyafetler hazırlayacaklardır.

halbuki ben gene senden uzak kalacağım…

felsefelerini, ey şair, en ele avuca sığmaz kafaları bağlayacak kadar kuvvetli ve güzel laflarla dolu olan felsefelerini senden evvel eflatun ve daha birçokları kandırıcı bir belagatle ve fazlasıyla tekrar etmediler mi?

kabadayılık ve savaş destanların o kadar tesirlidir ki, çin’in hiç durmadan uyuyan afyonkeşleriyle, hind’in yıllardan beri kımıldamayan fakirlerini, priyamus’un kahraman milleti veya rüstem’in korkusuz arkadaşları gibi azgın dövüşlere, şanlı yiğitliklere sürükleyebilir.

fakat bu yolda homeros’un senden daha coşkun, firdevsi’nin daha usta olduğunu inkar edebilir misin?

gezdiğin yabancı yerlerin büyüleyici kokusunu ruhlarımıza benzersiz bir ustalıkla üflüyorsun, fakat şüphesiz byron da seyahatlerini anlatırken güzellik ve ustalıkta senden daha aşağı değildi.-

ve genç şair ipek minderlere ateş gibi gözyaşları dökerek düştü. o kadar çok seviyordu ve şimdiki ıstırabı o kadar büyüktü ki artık hiçbir şey onu yatıştıramaz sanılırdı. evvela iki yumruğunu dişleriyle ısırarak ve ayaklarının ucuyla kadife sediri parçalayarak hıçkırıyordu. fakat biraz sonra birdenbire fırladı; susmuştu. gözlerinde yaş yerine alelacayip bir parıltı vardı. yavaş yavaş loş bir karanlığa dalan odaya alnından, gerilen ve birdenbire daha genişlemiş görünen alnından, beyazımtırak bir ışık yayılıyordu. odanın aynı koyu lacivert tülle örtülmeye başlayan renkli eşyası ortasında fildişinden bir buda heykeline benzeyen vücudu gittikçe büyüyor ve uzuyor gibiydi.

geriye atılmış başından lülelerle saçlar çıplak omuzlarına dökülüyor, bir şeyi kucaklamak ister gibi yumuşak bir hareketle ileri ve biraz yukarı uzanan kolları bir mayıs gecesindeki hilali andırıyordu. gökyüzünün en uzak yerindeki birer yıldız gibi kırpışan gözlerinin önünde kapkaranlık bir saha uzanıyordu: siyah, gözleri kamaştıracak kadar siyah bir boşluk… ve bunun ortasında ince bir yol vardı, kendi gözlerinden çıkan ve uzak, görünmez yerleri dolaştıktan sonra yine oraya dönen ince, adeta bir bıçakla çizilmiş gibi keskin ve beyaz bir yol, bir çizgi…

ve anladı ki, ihtişam ve büyüklüğe, gizli hakikatlere ve ölmez güzelliğe giden yol bu…

oraya koşmak ister gibi atılırken, üzerlerindeki gözyaşı hala kurumayan yastıklara düştü.

..

ve genç şair tam iki sene hiçbir insanın giremediği hudutsuz kum çöllerinde dolaştı.

ayrı, her şeyden, herkesten ayrı ve uzak kalmak, yalnız kendisini dinlemek, yalnız kendi düşünebileceği gibi düşünmek istiyordu. sakız gibi çiğnenmiş güzelliklerden, bir dua kadar çok tekrar edilmiş yeni fikirlerden eser bulunmayan bu çölde hiçlik ve… güzellik hüküm sürüyordu: ne canlı kumları güneşin ve ayın bakışlarından saklayan münasebetsiz bir ağaç, ne durmadan sızan bir yara gibi etrafını kirleten bir su, ne de üzerinde şairlerin zevzeklik edebilecekleri bir çiçek görülüyordu.

ve işte burası güzeldi.

çünkü burada yalnız güneş, ay ve kum vardı… bir de rüzgar.

ve bunlar büyük, güzel ve sarihtiler (açık, belli, belirgin).

evet, büyüklüklerine rağmen sarih… ne bir nebattaki karmakarışık, anlaşılmaz değişmeler, ne bir hayvandaki içinden çıkılmaz ve dehşetli yaşayış hareketleri, ne bir dimağdaki kökü bilinmez hisler ve düşünceler… burada insan ruhunun en çok susadığı ve muhtaç olduğu bir vuzuh (açıklık) vardı ve bunu şairin vücudundan başka hiçbir şey bozamıyordu.

bu vuzuh, korkunç bir karışıklığın görmek kudretinden mahrum olan gözlerimizdeki tecellisi de olabilirdi, buna rağmen herhangi çelimsiz bir mahlukun mütecessis (meraklı) kafalarımızda sıraladığı mızmız sorguları tekrar etmiyorlardı.

ve o, zihni hiçbir sorgu çengeline takılmadan düşünebiliyordu. işte böylece bu mutlak güzelliğin içinde yıkandı, yıkandı… geceleri ayın ışığı altında insana kımıldıyormuş gibi gelen kumlara yüzükoyun yatarak başını bu minimini zerrelere gömüyor ve onlar, her nefes alışında ağzına, burnuna dolmak isterlerken, o gözlerini içine çevirerek kendine bakıyordu. anlıyordu ki yazılacak şeyler, güzel ve hakiki şeyler yalnız orada var…

fakat o burada maddi elemlerin en acılarını tattı. çünkü gündüzün çöl bir maden eritme ocağına dönerdi. birer kıvılcım olam kumlar, derisini yırtarlar, güneşten su halinde akan alevler sırtını yalar ve ensesini delerek beynine kadar dökülürlerdi.

ara sıra bir hurma ağacı aramak ve su tulumunu doldurmak için çölün kimsesizliğinden ayrılırken -ki nihayet o da bir insandı ve yaşamaya mecburdu- ayaklarının altında kımıldayan, kayan ve çöken bir zemin hissederdi. ve bazan dizleri dermansızlıktan kırılarak bu dikenli yatağa uzanır ve midesinin dimağına kalkıp ilerlemek, uzuvlarına böylece uzanıp kalmak için verdiği birbirine zıt emirlerin feci mücadelesine şahit olurdu.

fakat o bunların bağırmalarını susturduktan sonra yine çöle büyüklük ve tenhalık ülkesine dönmekte acele ederdi.

hiçbir zaman susmayı bilmeyen kalbi hemen her gün sevgilisini, evini, bütün bıraktığı yerleri yavaş fakat keskin bir sesle fısıldar ve o, göğsünün içinde birbirine muvazi (paralel) birçok bıçakların hep beraber hareket ettiklerini hissederdi.

fakat iki sene sonra, sertleşen ve kararan bir deri, gözlerinin kenarında derinleşen çizgilerle burayı terk ettiği zaman, büyüklük ve güzelliği, acıyı ve hasreti yüz yüze tanıyordu.

ve genç şair iki sene engin denizleri ve şimalin buz sahralarını dolaştı.

deniz… işte bu da muazzam ve nefis bir şeydi… kendisini gezdiren geminin güvertesine uzanarak uzaklara, ta uzaklara bakar ve kesik kesik nefes alan sulardan başka hiçbir şey görmezdi.

çöl ve deniz hemen hemen aynı şeylerdi: her ikisinde de aynı büyüklük, aynı ağırbaşlı sessizlik veya aynı heybetli ve derin bağırmalar… ve denizde de, küçük, minimini, sinirlendirici teferruat yoktu. insan orada yalnız renkten renge giren su damlaları ve devlere benzeyen bir mahlukun yavruları gibi birbirleriyle oynaşan hoyrat dalgalar görebilirdi… sonra bitmez tükenmez bir genişlikle karanlık ve sıkı bir derinlik… ve bütün bunlar onu manasız bir tecessüse değil, düşünmeye sevk ederlerdi.

ve sonra buz sahraları…

beyaz, temiz, günlerce uzanan bu yerlerde, gösterişsiz bir kibarlık ve incelik vardı. sade, şatafatsız, fakat güzel ve tatlı olmanın sırrını ancak bu şekilsiz kar tepeleri keşfedebilmişlerdi.

her şeyi hayattan uzaklaştıran, hiçbir zaman yenilmeyen dehşetli bir kudretleri olduğu halde, mütevazı ve kibardılar. ne gururdan doğan bir süs, ne kendini beğenmeyi gösteren bir ses…

ve işte genç şair fırtınalı denizlerden, soğuk buz sahralarından ayrılırken, dünya hudutlarını aşan bir genişlik ve derinliği, necip (temiz, soylu) kalplere mahsus olan bir kibarlığı ve esaslı kıymetlerin bir tek elbisesi olan tevazuu içinde taşıyordu…

ve genç şair iki sene dünyayı rastgele dolaştı. bu sefer gördüğü şeyler onu hayretten hayrete düşürüyordu. halbuki değişen hiçbir şey değil, sadece kendi görüşüydü.

evvelce fazilet diye baktığı şeylerin birer merasim ve gösterişten ibaret olduğunu ve asıl iyiliğe yalnız ahlak münakaşalarında veya akıllı nasihatlarda rastlanabildiğini, namuslu olabilmek için başkalarının namusuna dil uzatmanın, kirlenmeden yükselebilmek için temiz alınlara basarak çıkmanın yeter olduğunu ve daha buna benzer birçok şeyleri gördükçe şaşkınlığı büsbütün artıyordu. fakat o, böylece ahmaklık ve aciz isimli mahluklarla, bunların çocukları, küstahlık ve riya adlı iki zavallıyı tanımış oldu.

ve ayrılırken kalbinde yalnız ufuksuz bir merhamet, yeis veya hiddeti manasız bulan bir rikkat (yufkalık, incelik) hissetti…

işte genç şair şaheserini bilinmeyen ve bulunmayan kumaşlardan dokumak için yaptığı bu seyahatten dönüşünde, içinde allahla boy ölçüşen bir kuvvet kımıldıyordu. çünkü şimdiye kadar yazanların ancak var olduğunu bildirdikleri şeye o bizzat erişmişti.

üç ay uğraşarak derin manalı, renkli kelimelerden bir elbise giydirdiği şaheserinin her sahifesi onun çölde kavrulan ve kutuplarda gerilen muzdarip derisinin bir parçasıydı ve bir sevinci bağırmak, bir elemi ağlamak veya bulutlardan yüksek bir fikre ulaşmak için durmadan kımıldayan satırlar coşkun sinirlerinden örülmüştü. ve o bu satırlardaki kelimeleri -vakit vakit bir sabah yıldızının belirsiz ışığı gibi ince, felaketin gözleri kadar keskin, yalanın dudakları kadar yumuşak ve bir çocuk rüyası kadar tatlı sesler veren kelimeleri- gözlerinin kenarındaki derin çizgilerden işledi.

lazım gelen yüksek ve temiz asilliği eserine büsbütün verebilmek için de, onu yazdığı müddetçe insanların arasına karışmadı. ve siyah bir kalemle, siyah meşin ciltli bir deftere yazdığı şiirleri sevgilisine yolladı…

..

bu sefer genç kız, gözlerinde gurur ve hayretin parıltısı, hareketlerinde hasret ve isteğin acelesi olduğu halde bizzat geldi. boynuna atılarak onu öptükten sonra böyle haykırdı:

-genç şair, genç şair, ey benim sevgilim! artık hiç… hiç kimse seni aşamayacak; sen peygamberleri gıptaya düşürecek şeyleri yarattın, sen insanları yaşamaya veya öldürmeye sürükleyebilecek şeyleri yazdın. güneş senden daha sıcak, gökyüzü daha geniş, ilkbahar rüzgarları daha canayakın değildir.

ve sen bunları yalnız benim için yaptın.

ey genç şair, ey benim sevgilim!

artık hiçbir kadının benimle bir olmadığını hissediyorum. artık leyla benim yanımda minimini ve jülyet pek zavallıdır, ben beatrice’ye bile gururla bakıyorum ve bundan sonra süleyman’ın sevgilileri de benimle boy ölçüşemeyeceklerdir. ebediliğe senin kolların arasında süzüleceğim sevgilim ve yüksekte, en yüksekte uçacağız.

ey sevgilim, yalnız benim sevgilim!

şimdiye kadar hep sana koşmak için çırpındığı halde yenilmez bir gururun emirlerini dinlemeye mecbur olan kalbim bak, içindekileri anlatmak için acele ediyor. o gururum ki, fanilerden birine meyli olduğu için gönlümü bir ısırgan demeti gibi dalamıştı, şimdi sana bunları söylemekte bir haz buluyor.

-mademki uzun senelerin hasreti içimizde yaramaz bir çocuk gibi tepinmektedir, gel, birbirimizin olalım ve sen bana aşkın da ebedilik kadar tatlı ve güzel olduğunu anlat… gel, beni kollarının arasında sık…-

fakat genç şair onu kollarının arasında sıkmadı.. çünkü hiçbir şey işitmemişti.

sevgilisinin, sedirlerden birinin üzerine bıraktığı şaheseri parmaklarıyla karıştırırken sihirli satırlar onun gözlerini, elinde olmayarak, çekmişler ve o, derin bir hayret içinde kendinden geçerek, bunları okumaya başlamıştı.

yarattıkları o kadar güzeldi ve şairi o kadar kuvvetle çekiyorlardı ki, sevgilisinin: -beni işitmedin mi şair!- diye bağırdığını bile duymadı.

ve ancak genç kız onu omuzlarından yakalayınca kendine geldi. kızın gözleri, kafasının içindeki herhangi bir ateşten kaçarak dışarı fırlamak isitiyormuş gibi yanıyordu. dudakları titreyerek tekrar etti:

-beni dinlemedin mi şair? sana söylediklerimi işitmedin mi?-

-ne söyledin sevgilim?- diye cevap verdi, -beni affet, biliyorum ki tamiri kabil olmayan bir şey yaptım. ama bunun sebebi senin için yazdıklarımın yine sana benzeyen güzellikleriydi. aşkın sesinden uzak kalan kalpleri hasretin ne hallere koyduğundan bahseden satırlarım, beni seslerin en canayakınını dinlemekten alıkoydu. tekrar et sevgilim, söylediklerini benim için tekrar et…-

genç kız biraz düşündü. yüzü beyaz, bir kuğunun tüyleri kadar beyaz olmuştu. başını ağır ağır kaldırarak sordu:

-hiç, hiçbir şey duymadın mı?-

-hiçbir şey sevgilim, fakat tekrar et-’

o zaman boğuk ve yeisini örtmek isteyen bir sesle tekrar başladı:

-kitabını okudum genç şair, yalnız harikuladeliklerle, yalnız insanı saran güzelliklerle doluydu. ve senin herkes gibi olmadığını haykırıyordu.

senden daha fazla uzak kalmak istemem ey şair!..-

burada dudaklarını yakıcı bir gülüşle ısırdı; gözleri, donuk ve karanlık, şaire dikildiler, dimdik baktılar. o bir kadın, baştan aşağı bir kadındı… dişlerini sıktı, onların arasından, keskin, ağır bir sesle:

-yalnız…- dedi, -yalnız bu kitap dehanı ve kudretini bana gösterdikten sonra aramızda lüzumsuz olmaya başlıyor… ve görüyorum ki o seni hemen hemen benim kadar alakadar edecek…

hiç buna imkan var mı şair? senin kafanda, ruhunda, hatta en ufak bir hüceyrende (hücrende) bile benden başkasının yer almasına tahammül edebilir miyim?

şu halde büsbütün senin olmam için bu engelin ortadan kalkması lazım. ve sen benim için yazdığın bu kitabı yine benim için yok etmekte eminim ki tereddüt etmeyeceksin, hatta bunu ben yapacağım.-

ve genç şairin elinden çekip aldığı şaheseri, orada, mercan alevlerle yanan ocağa fırlattı.

ve bir feryat, duvarları sarsan, havayı karıştıran, yüzyıllık ağaçların fırtınada devrildikleri zaman yaptıkları gürültüye, ormana bir yıldırım düştüğü zaman vahşi hayvanların kopardıkları çığlıklara, ateş saçan bir yanardağın geniş çatlaklarından fırlayan boğuk ve yırtıcı ıslıklara benzeyen bir feryat genç şairin göğsünden fırladı…

ve o, kendisini oraya, minimini alevlerin kitabın meşin cildini ağlayışlı bir çıtırtıyla büktükleri ocağa doğru attı.

fakat genç kız daha evvel koşarak ocağın önünü vücuduyla kapatmıştı. vahşi bir gülüşle: -çekil!- dedi.

erkek, ki o zamana kadar gözlerinde sonsuz bir tatlılık ve ilahilikten başka bir şey bulunmazdı ve hareketleri devamlı bir çekingenliğin ağırlığını taşırdı, birdenbire buğulanan bakışlar, pençe haline giren kollarla oraya hücum etti ve her iki ağızdan birden fırladı: -çekil!..- ve hiçbirisi çekilmedi…

o zaman aralarında öyle korkunç bir mücadele başladı ki, köpüren ağızlardan feci soluklar ve hırıltılar çıkıyor, duvarlara şiddetle çarpan kafalar orada kanlı saç demetleri bırakıyordu. birdenbire erkek, genç kızı -gittikçe artan dermansızlığına ve erkeğin yüzünü parçalarken dökülen tırnaklarına rağmen vücudunu ocağın önünden ayırmayan genç kızı- boğazından yakaladı; kendininkilere korkunç bir sebatla bakan büyük ve kanlı gözler hareketsiz kalıncaya kadar sıktı.

sonra, kollarının arasında yavaş yavaş gevşeyen, kanla bulaşık olmayan yerleri ezik bir sarılık alan vücudu yere bırakarak ocağa eğildi, gittikçe hafifleyen alevlerin arasından meşin kitabı aldı.

kavrulan, şeklini kaybeden bu ateşten cildi açtığı zaman yere ancak bir avuç mavimtırak kül döküldü… ve bunu gören şair oraya, boylu boyunca yatan ölünün üstüne -bir kadının elinden kurtaramadığı şaheseriyle beraber- cansız yıkılıverdi…

(sabahattin ali, 1929)